Umdetü'l-Hullân Fî Îzâhi Zübdeti'l-İrfân / 2 Cilt

Hicrî 13. yüzyılda Anadolu topraklarında canlı bir kıraat eğitim-öğretim faaliyeti ile birlikte telif çalışmaları dikkat çekmektedir. Bu telif çalışmalarının en önemlilerinden biri hiç şüphesiz Molla Efendinin, Abdülfettah el-Pâluvî’nin Zübdetü’l-‘irfân fî vücûhi’l-Kur’ân adlı eserine yazdığı ‘Umdetü’l-hullân fî îzâhi Zübdeti’l-‘irfân isimli şerhidir.

Muhammed Emin Efendi, Zübdetü’l-‘irfân’ın mücmel yerlerini tafsil ederek, anlaşılması güç yerleri açıklayarak metnin problemlerini gidermek suretiyle, gerekli yerlerde tahliller, düzenlemeler, itirazlar, tenkitler ve tashihler yaparak eserin faydalarını çoğaltmıştır. Eseri şerh ederken, şerh üzerine bazı yerleri açıklamak için haşiye ve ta’likler yaparak eserde eksik bırakılan hususları tamamlamıştır. Her sûre bitiminde ise “tezyil” başlığı altında özellikle Hz. Osman Mushaflarında görülen imlâ hususiyetlerinden “harf düşmesi/hazf”, “harf eklenmesi/ziyade”, “bitişik veya ayrı yazım el-mevsûl ve’l-maktu‘”, “hemzenin yazılış biçimi” “Hamza ve Hişam’ın vakfı” gibi kıraat ilminin zor meselelerini ele almıştır.

Tariklerin uygulanışı esnasında tercih ameliyesi olarak adlandırabileceğimiz meslekleri iyi tetkik etmiş olan Muhammed Emin Efendi “bu daha açık”, “bu daha evlâ”, “ahvat olan budur” gibi ifadeler kullanarak kendisinin tercih ashabından muhakkik bir kıraat alimi olduğunu göstermiştir.